Tên di sản : Nhà thờ dòng họ Thừa

Tỉnh/Thành phố : Thanh Hóa

Loại di tích : Di tích lịch sử

Sô quyết định : Số 2511/QĐ-UBND

Giới thiệu

Nhà thờ họ Thừa đã bị chiến tranh tàn phá, nhưng trong ký ức của cư dân, con em trong họ và và hội người cao tuổi xã Quảng Đại vẫn còn in đậm trong tâm khảm.

Đền thờ xưa kia uy nghiêm bề thế, nội và ngoại thất nằm tại vị trí cũ nhưng ngoại thất rộng hơn nhiều. Do thời cuộc thay đổi, sân, vườn, các công trình phụ như giải vũ, lộ thiên hương.... đã lấy đất chia cho các hộ cư dân làm thổ cư. Đồ thờ trong đền như hương án, bát bửu, long ngai, đồ tế khí xưa kia rất uy nghiêm, tiếc rằng đã bị đạn bom làm cháy gần như hết.

Những năm cuối thế kỷ XX con em dòng họ Thừa và cư dân trong vùng đã đề tâm thu gom những gì còn lại xây lại ngôi đền trên một phần nền đất cũ.

Nhà thờ họ Thừa toạ lạc trên con đất cao trung tâm của làng, nhà thờ quay về hướng đông để nhìn ra vùng biển xanh mát, sau lưng nhà thờ là dòng sông cổ nhà Lê, như chiến tuyến vĩnh cửu, bức tường thành ngàn năm bền vững gìn giữ từng tấc đất của quê hương. Khuôn viên nhà thờ hiện nằm tại phía Nam thửa đất số 159/547m2 có chiều dài 24m, phía Đông 8,4m giáp đường liên thôn, phía Tây 9,7m, giáp thửa 157/959; diện tích là 217m2.

Nhà thờ kiến trúc kiểu chuôi về, tiền đường dài 7m, rộng 4,5m; phần chắn mái được trang trí lưỡng long chầu nguyệt; vật liệu xây dựng bằng bê tông cốt thép. Phần hậu cung nối sau tiền đường 2 gian cấu trúc kiểu nhà xây cấp 4, trốn cột, phân gian bằng vì kèo gỗ được đỡ lực bởi xà vượt, rất may bộ mái được kết cấu chắc chắn bằng hàng hoành tải và li tô bằng gỗ tứ thiết (được giữ lại bởi hậu cung cũ đã bị phá dỡ), mái lợp ngói. Nhìn chung nhà thờ họ Thừa, dù mới xây lại bằng vật liệu hiện đại, chủ yếu là bê tông cốt thép, chưa được phù hợp với kiểu dáng kiến trúc nhà thờ truyền thống, nhưng vững chãi, phù hợp với vùng quê ven biển, chịu đựng được bão tố, phong ba; không gian nội thất, thoáng.

Những hiện vật di tích:

Dù trải qua mưa gió của thời gian và chịu đựng nhiều đợt mưa bão, nhà thờ cũ không còn, nhưng với sự bảo quản có ý thức của cư dân địa phương và con em trong dòng họ, một số cổ vật quý hiếm của nhà thờ họ.

Thừa cho đến nay vẫn được lưu giữ với số lượng khá phong phú. Hiện tại nhà thờ họ Thừa còn lưu giữ những cổ vật sau:

Hiện vật chất liệu giấy gồm 02 đạo sắc phong:

Sắc phong niên hiệu Cảnh Hưng thứ 44 (1783): 1 đạo

Sắc phong niên hiệu Khải Định thứ 9 (1924): 1 đạo.

Hiện vật chất liệu gỗ gồm:

Long ngai cổ: 02 cỗ

Thần vị cổ: 01 cỗ

Thần chủ cổ: 01 cỗ

Kiếm thờ cổ: 02 thanh

Khay mịch cổ: 01 cái

Hộp sắc gỗ cổ: 01 cái

Đài rượu thờ loại nhỏ cổ: 03 cái

Mầm bằng gỗ cổ: 01 cái

Chân nến gỗ cổ: 02 cái

Văn án cổ: 01 cái

Đài rượu thờ loại to cổ: 3 cái

Chân nến cổ: 02 cái;

Ống hương cổ: 2 cái

Bộ chấp kích thờ cổ: 10 cái

Biển danh thần cổ: 02 cái.

Hiện vật chất liệu kim loại gồm:

Chúng thờ đồng loại nhỏ cổ: 01 quả

Thanh la đồng cổ: 01 chiếc

Tẩu đồng cổ: 01 chiếc

Khoá cửa cổ: 01 ổ.

Hiện vật chất liệu gốm sứ gồm:

Lư hương sứ cổ: 01 chiếc

Đĩa cổ: 06 chiếc

Bát cổ: 05 chiếc

Nậm rượu cổ: 02 chiếc.

Ngoài 54 cổ vật lưu lại trong nhà thờ của con họ Thừa còn hàng trăm hiện vật mới nhiều chất liệu như: cờ, y môn, lễ phục, bát đĩa, lư hương, đài rượu, chuông, khánh...của con em dòng họ Thừa và du khách gần xa mới cung tiến.

Loại di tích:

Nhà thờ dòng họ Thừa thờ danh nhân Thừa Văn Mông ở vào thời Lê, một vị quan tài cao, đức trọng, và các bậc tiền hiền dòng họ. Tướng quân Thừa Văn Mông là người đã có công trong việc bảo vệ đất nước khỏi cảnh loạn ly, lại là người thực hiện xuất sắc chính sách ngụ binh ư nông của triều đình nhà Lê. Con cháu và cư dân xã Quảng Đại đã phát huy truyền thống yêu quê hương yêu đất nước, đóng góp nhiều trong công cuộc bảo vệ đất nước qua các thời kỳ lịch sử đồng thời xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp hơn.

Nhà thờ dòng họ Thừa còn là nơi chứng kiến những sự kiện lịch sử của cộng đồng dân cư xã Quảng Đại, là nơi sinh hoạt văn hoá truyền thống của cư dân địa phương và các vùng phụ cận.

Nhà thờ dòng họ Thừa, dù mới được tôn tạo lại, nhưng vẫn giữ được phong cách truyền thống, số lượng cổ vật gắn với sự nghiệp của danh nhân rõ ràng, còn nhiều. Đây là những tư liệu quý báu giúp cho việc nghiên cứu lịch sử về quê hương, đất nước, con người của vùng ven biển xứ Thanh.

Với những luận cứ trên, nhà thờ dòng họ Thừa (xã Quảng Đại, huyện Quảng Xương) thuộc loại di tích lịch sử.